Brazilski pesnici

Augusto Frederico Schmidt (1906 - 1965)


ELEGIJA

Ljepota će tvoja zapaliti lađe na moru.
Ljepota bi tvoja zapalila šume.
Ljepota tvoja ima okus smrti.
Ljepota tvoja ima jednu zorinu tugu.

Ljepota tvoja ljepota je robinje.
Rodila si se za velike satove slave,
I tvoje će nas tijelo beznađu da ponese.

Tvoja ljepota ljepota je kraljice.
Iz tvojih jednostavnih kretnja, iz tvog nevjerojatnog siromaštva
Rađa se ova gracija
Koja te obavija i tvoje tajanstvo.

Tvoja ljepota zapalit će šume i lađe.
Rodila si se za slavu i za bolna iskušenja,
O cvijete smrznutih voda, Krine hladnih dolina,
Večernja zvijezdo.

Rodila si se za ljubav.
I tvoje oči neće spoznati radosti,
I tvoje oči upoznat će se s bezutješnim suzama.
Ljepota je tvoja svjetlo uvrh golih tjelesa,
I zorina svjetlost uvrh studenog tijela.
Iz tebe se rađa onaj tajanstveni disaj
Koji čini da drhture ruže
I mirne se vode jezera mreškaju.

Zapalit ću šume, zapalit ću lađe na moru,
Da se otkrije ljepota tvoja
U noći, preobražena.









...Tua beleza é uma beleza de escrava.
Nasceste para as grandes horas de glória,
E o teu corpo nos levará ao desespero.

Tua beleza é uma beleza de rainha.
Dos teus gestos simples, da tua incrível pobreza,
É que nasce essa graça
Que te envolve e é o teu mistério.

Tua beleza incendiará florestas e navios.
Nasceste para a glória e para as tristes experiências,
Ó flor de águas geladas,
Lírio dos frios vales,
Estrela Vésper...

Manuel Bandeira (1886 - 1968)


DUBOKO

Sinoć kad sam usnuo
U Ivanjskoj noći
Bilo je vike i veselja
Prskanja bombi i bengalskih vatri
Glasova pjesama smijeha
Oko zapaljenih krijesova.

Probudio sam se o ponoći
Nisam više čuo glasova ni smijeha
Jedino su baloni
Lutajući prohodili
Nečujno
Jedino se s vremena na vrijeme
Buka tramvaja
Probijala kroz tišinu
Kao kroz tunel.

Gdje bijahu oni koji su malo prije
Plesali
Pjevali
Smijali se
Oko zapaljenih krijesova?

- Svi bijahu usnuli
Svi su legli
I spavaju
Duboko.

Kad mi je bilo šest godina
Nisam mogao vidjeti kraj ivanjske svečanosti
Jer sam zaspao.

Danas ne čujem glasove iz onog vremena
Moja baka
Moj djed
Totonio Rodriguez
Tomasia
Rosa
Gdje su svi oni?

- Svi su usnuli
Svi su legli
I spavaju
Duboko.








PROFUNDAMENTE

Quando ontem adormeci
Na noite de São João
Havia alegria e rumor
Vozes cantigas e risos
Ao pé das fogueiras acesas.

No meio da noite despertei
Não ouvi mais vozes nem risos
Apenas balões
Passavam errantes
Silenciosamente
Apenas de vez em quando
O ruído de um bonde
Cortava o silêncio
Como um túnel.
Onde estavam os que há pouco
Dançavam
Cantavam
E riam
Ao pé das fogueiras acesas?

— Estavam todos dormindo
Estavam todos deitados
Dormindo
Profundamente.

Quando eu tinha seis anos
Não pude ver o fim da festa de São João
Porque adormeci.

Hoje não ouço mais as vozes daquele tempo
Minha avó
Meu avô
Totônio Rodrigues
Tomásia
Rosa
Onde estão todos eles?

— Estão todos dormindo
Estão todos deitados
Dormindo
Profundamente.

ZVIJEZDA

Vidio sam zvijezdu tako visoku
vidio sam zvijezdu tako hladnu!
Vidio sam blistavu zvijezdu što gori
nad mojim prazanim životom.

Bila je to zvijezda tako visoka!
Bila je to zvijezda tako hladna!
Usamljena neka zvijezda
što gori na kraju dana.

Pitao sam se, zašto je tako velika
udaljenost između mene i zvijezde?
Zašto ne siđe da mi pravi društvo?
Zašto gori tako visoko?

Slušajući, ja čuo sam u dubokoj sjeni,
o redu stvari odgovor meni:
ona gori da se ne ugasi nada
na kraju tvog tinjajućeg dana.


(pr.: Vinko Kalinić)







A ESTRELA

Vi uma estrela tão alta,
Vi uma estrela tão fria!
Vi uma estrela luzindo
Na minha vida vazia.

Era uma estrela tão alta!
Era uma estrela tão fria!
Era uma estrela sozinha
Lunzindo no fim do dia.

Por que da sua distância
Para a minha companhia
Não baixava aquela estrela?
Por que tão alta luzia?

E ouvi-a na sombra funda
Responder que assim fazia
Para dar uma esperança
Mais triste ao fim do meu dia.

Manuel Bandeira

LIJEPO, LIJEPO

Lijepo, lijepo, lijepo
- imam sve što želim.

Imam oganj nebesa što gori već stoljećima
a rizik - što je to? Pogledaj - koliko zvijezda padalica.

Zora odlazi,
a ja nosim najčišće suze svitanja.

I sljedećeg dana, i onog poslije
još uvijek imam veliku tajnu noći.

Lijepo, lijepo, lijepo
- imam sve što želim.

Ne želim blaženstva ni patnje.
Ne želim da mi zemlja bude dnana samo za rad.

Darovi anđela su beskorisni:
anđeli ne razumiju ljude.

Ne želim voljeti,
ne želim biti voljen.
Ne želim se boriti,
ne želim biti vojnik.

- Ja mogu osjetiti potpunu radost i u onim najjednostavnijim stvarima.


(pr.: Vinko Kalinić)








BELO BELO

Belo belo belo,
Tenho tudo quanto quero.

Tenho o fogo de constelações extintas há milênios.
E o risco brevíssimo - que foi? passou - de tantas estrelas cadentes.

A aurora apaga-se,
E eu guardo as mais puras lágrimas da aurora.

O dia vem, e dia adentro
Continuo a possuir o segredo grande da noite.

Belo belo belo,
Tenho tudo quanto quero.

Não quero o êxtase nem os tormentos.
Não quero o que a terra só dá com trabalho.

As dádivas dos anjos são inaproveitáveis:
Os anjos não compreendem os homens.

Não quero amar,
Não quero ser amado.
Não quero combater,
Não quero ser soldado.

- Quero a delícia de poder sentir as coisas mais simples.


Manuel Bandeira

PJESMICA

Na valovima žala
na morskim valovima
želim biti sretan
želim se utopiti.

Na valovima žala -
što dolaze da me ljube?
- zvjezdanu večer žudim
kraljicu mora.

Želim biti sretan
na morskim valovima
želim sve zaboraviti
želim se odmoriti.


(pr.: Vinko Kalinić)









CANTIGA

Nas ondas da praia
Nas ondas do mar
Quero ser feliz
Quero me afogar.

Nas ondas da praia
Quem vem me beijar?
Quero a estrela-d'alva
Rainha do mar.

Quero ser feliz
Nas ondas do mar
Quero esquecer tudo
Quero descansar.

Manuel Bandeira

PJESMA O VJETRU I MOM ŽIVOTU

Vjetar je raznio lišće,
vjetar je odnio voće,
vjetar je pomeo cvijeće...
I život je moj postao
sve više pun
i voća, i cvijeća, i lišća.

Vjetar je ugasio svjetla,
vjetar je odnio glazbu,
vjetar je utrnuo mirise...
I život je moj postao
sve više pun
i okusa, i zvijezda, i pjevanja.

Vjetar je raznio snove
i pomeo prijateljstva...
Vjetar je odnio žene...
I život je moj postao
sve više pun
i strasti i žena.

Vjetar je mjesecima čistio sve
očistio je i tvoj osmijeh...
Vjetar je pomeo sve!
I život je moj postao
sve više pun
svega.


(pr.: Vinko Kalinić)







CANCAO DO VENTO E DA MINHA VIDA

O vento varria as folhas,
O vento varria os frutos,
O vento varria as flores...
E a minha vida ficava
Cada vez mais cheia
De frutos, de flores, de folhas.

O vento varria as luzes,
O vento varria as músicas,
O vento varria os aromas...
E a minha vida ficava
Cada vez mais cheia
De aromas, de estrelas, de cânticos.

O vento varria os sonhos
E varria as amizades...
O vento varria as mulheres...
E a minha vida ficava
Cada vez mais cheia
De afetos e de mulheres

O vento varria os meses
E varria os teus sorrisos...
O vento varria tudo!
E a minha vida ficava
Cada vez mais cheia
De tudo.


Manuel Bandeira

UMIJEĆE LJUBAVI

Ako želiš osjetiti sreću u ljubavi,
zaboravi svoju dušu. Duša je ono što sputava ljubav.
Samo u Bogu mogu pronaći potpuno zadovoljstvo.
Ne u drugoj duši. Samo u Bogu - ili izvan ovog svijeta.
Duše su nespojive.
Dopusti svom tijelu da bude jedno s drugim tijelom.
Jer tijela se mogu razumjeti, ali ne i duše.
Utjehu potraži na obali...


(pr.: Vinko Kalinić)








ARTE DE AMAR

Se queres sentir a felicidade de amar,
esquece a tua alma. A alma é que estraga o amor.
Só em Deus ela pode encontrar satisfação.
Não noutra alma. Só em Deus - ou fora do mundo.
As almas são incomunicáveis.
Deixa o teu corpo entender-se com outro corpo.
Porque os corpos se entendem, mas as almas não.
Consolo na praia...


Manuel Bandeira

ANTOLOGIJA

Život
nije vrijedan kazne i bola življenja.
Tijela razumiju jedno drugo, ali ne i duše.
Jedina stvar koja nam preostaje jest odigrati jedan argentinski tango.


Odlazim za Pasárgardu!
Ovdje nisam sretan.
Želim sve zaboraviti:
— tugu što sam čovjek...
Ovu beskonačnu čežnju
za posjedovanjem onog što mene posjeduje.


Želim se odmoriti
razmišljajući ponizno o životu i ženama koje sam volio...
O životu u cijelosti, kakav je mogao biti i koji se nije dogodio.


Želim se odmoriti.
Umrijeti.
Umrijeti tijelom i dušom.
U potpunosti.
(Svakog jutra aerodrom preko puta daje mi lekcije o odlascima.)


Kada Najnepoželjnija jednom dođe,
naći će uzorano polje, kuću čistu,
stol postavljen,
svaku stvar na svome mjestu.


(pr.: Vinko Kalinić)










ANTOLOGIA


A vida
Não vale a pena e a dor de ser vivida
Os corpos se entendem mas as almas não.
A única coisa a fazer é tocar um tango argentino.

Vou-me embora pra Pasárgada!
Aqui eu não sou feliz.
Quero esquecer tudo:
– A dor de ser homem...
Este anseio infinito e vão
De possuir o que me possuí.

Quero descansar
Humildemente pensando na vida e nas mulheres que amei...
Na vida inteira que podia ter sido e que não foi.

Quero descansar.
Morrer.
Morrer de corpo e de alma.
Completamente.
(Todas as manhãs o aeroporto em frente me dá lições de partir.)

Quando a Indesejada das gentes chegar
Encontrará lavrado o campo, a casa limpa,
A mesa posta,
Cada coisa em seu lugar.


Manuel Bandeira

POSVUDAŠNJOST

Svijet si moj misaon sjajni,
U svemu što maštam si ti:
Horizont tvoj je beskrajni,
Stojiš u zrnu što zri...

U ovci što pase si ti,
U rijeci što u more uvire:
Tek rođeni tvoji su svi,
Stojiš u svemu što umire.

U svemu, i puna nemira,
Tako isto, a različito biće!
(Bila si prvo otkriće,
Bit ćeš i konac svemira).

Stan tvoj duh je i slovo.
Duša s čulima tobom se kiti,
A vrijeme kad završi ovo,
Na nebu, na nebu ćeš biti.


Manuel Bandeira

MELANKOLIČNI MADRIGAL

Ono što ja u tebi obožavam tvoja ljepota nije.
Ljepota je ta što se u nama krije.

Ljepota je pojam jedan.
I ljepota je tužna.
Po sebi ona tužna nije,
Već po krhkosti i nesigurnosti koje u sebi krije.

Ono što ja u tebi obožavam, tvoja nadarenost nije.
Ni tvoja duhovitost, tako gipka i blistava,
Slobodna ptica uvrh planinskog neba treptava.
Ni tvoja duhovitost, tako gipka i blistava,
Svega što se u srcima ljudi u stvari krije.

Ono što ja u tebi obožavam nije ljupka muzika tvoga glasa,
Koja se stalno obnavlja svakog trena,
Dražesna i zračna kao misao tvoja.
Koja zbunjuje i smiruje osjećanja moja.

Ono što ja u tebi obožavam,
Mati, koju sam izgubio nije.
Ni sestra, koju sad zemlja krije.
Ni mrtav otac nije.

Ono što ja u tebi obožavam nije nagon materinstva duboka,
Otvoren kao rana u srcu tvoga boka.
Ni tvoja čistoća. Ni tvoja nečistoća.
Ono što ja u tebi obožavam - neka mi bol i utjehu nosi!
Ono što ja u tebi obožavam život je koji prosi.











MADRIGAL MELANCOLICO

O que eu adoro em ti,
Não é a tua beleza.
A beleza, é em nós que ela existe.

A beleza é um conceito.
E a beleza é triste.
Não é triste em si,
Mas pelo que há nela de fragilidade e de incerteza.

O que eu adoro em ti,
Não é a tua inteligência.
Não é o teu espírito sutil,
Tão ágil, tão luminoso,
- Ave solta no céu matinal da montanha.
Nem a tua ciência
Do coração dos homens e das coisas.

O que eu adoro em ti,
Não é a tua graça musical,
Sucessiva e renovada a cada momento,
Graça aérea como o teu próprio pensamento,
Graça que perturba e que satisfaz.

O que eu adoro em ti,
Não é a mãe que já perdi.
Não é a irmã que já perdi.
E meu pai.

O que eu adoro em tua natureza,
Não é o profundo instinto maternal
Em teu flanco aberto como uma ferida.
Nem a tua pureza. Nem a tua impureza.
O que eu adoro em ti - lastima-me e consola-me!
O que eu adoro em ti, é a vida.

Manuel Bandeira

BALONČIĆI

Na slobodnom sajmu malenog predgrađa
Jedan govorljivi čovjek izvikuje obojene balončiće:
- "Najbolja zabava za djecu!"
Okolo njega gomila siromašnih dječaka
Koji gledaju očima vrlo okruglim vrlo okrugle balončiće.

Dok sajam žagori i vri,
Upravo dolaze siromašne građanke,
I služavke bogatih građanki,
I žene iz puka, i pralje iz okolice.

Na stolovima s ribom,
U barakicama mješovite robe,
Blizu košara s povrćem
Oduzima se novčić s grubom spretnošću.

Siromašni dječaci ne okuse se svježeg graška,
Crvenih rajčica,
Ni voća,
Ničega.

Osjeća se jasno da su ovdje za njih na sajmu
Balončići jedini koristan istinski,
Prijeko potreban predmet.

Neumomi prodavač izvikuje
- "Najbolja zabava za djecu!"
I okolo govorljiva čovjeka siromašni dječaci
Čine nepomični krug
Želje i divljenja.








BALÕEZINHOS

Na feira livre do arrabaldezinho
Um homem loquaz apregoa balõezinhos de cor:
-" O melhor divertimento para as crianças!"
Em redor dele há um ajuntamento de menininhos pobres,
Fitando com olhos muito redondos os grandes balõezinhos muito redondos.

No entanto a feira burburinha.
Vão chegando as burguesinhas pobres,
E as criadas das burguesinhas ricas,
E mulheres do povo, e as lavadeiras da redondeza.

Nas bancas de peixe,
Nas barraquinhas de cereais,
Junto às cestas de hortaliças,
O tostão é regateado com acrimônia.

Os meninos pobres não vêem as ervilhas tenras,
Os tomatinhos vermelhos,
Nem as frutas,
Nem nada.

Sente-se bem que para eles ali na feira os balõezinhos de cor são a
única mercadoria útil e verdadeiramente indispensável.

O vendedor infatigável apregoa:
-"O melhor divertimento para as crianças!"
E em torno do homem loquaz os menininhos pobres fazem
um círculo inamovível de desejo e espanto.

Manuel Bandeira

LASTAVICA

Od tamo lastin se cvrkut dovija:
"Utaman, utaman provela sam dan!"

Lasto, lastavice, moja pjesma je još tužnija:
"Život sam proveo utaman, utaman..."







ANDORINHA

Andorinha lá fora está dizendo:
- "Passei o dia à toa, à toa!"

Andorinha, andorinha, minha cantiga é mais triste!
Passei a vida à toa, à toa...


Manuel Bandeira

TRENUTAK U KAVANI

Dok je sprovod prolazio
Ljudi koji se nađoše u kavani
Nesvjesno skidoše šešire
Rastreseno pozdraviše mrtvaca
Svi bijahu okrenuti životu
Obuzeti životom
Puni povjerenja u život

Ipak, jedan je od njih otkrio glavu
širokim i sporim pokretom
Dugo gledajući za lijesom
Taj je znao da je život uzvitlanost
okrutna i bez svrhe
Da je život izdaja
I on je pozdravljao tvar koja je prolazila
Zauvijek oslobođena ugašene duše.











MOMENTO NUM CAFÉ

Quando o enterro passou
Os homens que se achavam no café
Tiraram o chapéu maquinalmente
Saudavam o morto distraídos
Estavam todos voltados para a vida
Absortos na vida.

Um no entanto se descobriu num gesto longo e demorado
Olhando o esquife longamente
Este sabia que a vida é uma agitação feroz e sem finalidade
Que a vida é traição
Esaudava a matéria que passava
Liberta para sempre da alma extinta.


Manul Bandeira

Paulo Bomfim [Paulu Bonfin] (1926)

O MRTVOM PESNIKU

Iz nesrećnih bura životnoga jada
odlazi pesnik a pesmu ne nosi,
i smrt se rađa ko plač što se rodi
na licu strasti što još uvek vlada.

I iz tišine koja nežnost posta,
i iz sreće što se pretvori u strah
uspavankom ulica skrhana u prah
i stih-zvezda u noći što osta.

Odlazi a živi u svem što je voleo,
u kretnjama prokrvavelim iz šiknule vene
i u pesmi tela gde je život proveo.

I onaj ko od ljubavi život sazda
osvaja u strasti koju mu pokrene
smrt tu ženu nepoznatu vazda!

O POROKU PEVANJA

Pevam opsednut pevanja porokom,
porokom izvora i ptica lutalica,
prošlosti u glasu nevinih senica
i mora zadojenog oluje horom.

I pevam u groznici koja dela rodi
o razdaljini rođenoj iz poljubaca mojih
o žudnji svih žudnji. I svojih.
I tišini koja i mesečinu plodi.

Od otvorene vene posta sonda živa
prostor gde i moja prodire bit
plaža koja talas poslednji doziva.

Ja pevam ko što peva bezdan dubok:
ronim u rečima sveta skrit
i postajem svoj sopstveni porok!


Paulo Bomfim

Alsides Bus (1948)

NARANDŽA

Kao narandža, odeva žena
svoju grkost
koju potiskuje i širi
istovremeno.

Na kori
braneći se,
odslikava lice i obilje
unutrašnje, u boji
jasnu zrelost!

Ponekad,
prepušta se prvoj
ruci koja je zagrne
nežnim pokretom.

Pušta me da uzimam
iz njenog prašnika
i otkrijem
njenu unutrašnju čistotu,
probuđenu pokornost.

Santa Katarina Košta (1926)

PLAVE SUZE

Plave suze
miluju žice
lire.
Zvuci,
posrćući u skladu,
odnose
lagano,
stepenice
nostalgije.

Padaju,
u ruke sreće,
moje molitve,
skoro zaspale.
Zagreva
smrznuta ruka
pepeljastog oblaka
moju dušu
koja počiva u miru.

Moje oči,
blešteći snovima,
pripitomljuju kamene
zidove.
Vrata
vere se otvaraju.
Trnje miluje ružu,
izlaze držeći se za ruku
ispunjeni životom
koji ih čeka.
Blagdan je.
Sve je blagdan.